Altijd weer lachen met die mobieltjes in de klas

(en die z******d van een docent die 'm afpakt).
Excuses aanvaard.

Practicum in voorbereiding

E/m-buis met Helmholtz-spoelen.  De anode staat naar boven gericht. Over de kathode en anode staat maximaal 300 V.  Gloeidraad op 6,3 V.  Resultaat is een elektronenstraal recht omhoog.  Met een kleine spanning over de spoelen ontstaat een redelijk homogeen magnetisch veld binnen de buis.  Het is mogelijk om door dit veld te tunen,  de elektronenstraal in z'n eigen staart te laten bijten:

Te meten: de straal.  Nog uitzoeken : het aantal windingen. 

De andere buis heeft veel grotere afbuigplaatjes (condensator)  waarmee je een mooie parabool kunt schrijven op een intern schermpje. Lastiger aan die opstelling is dat de hoogspannings-aansluitingen bloot lagen... 

De condensator heeft z'n eigen voeding:

Hamvraag: Laat zien dat de afbuiging een parabool is. 

Ruimtewandeling

Ook dit jaar verkies ik het extra hoofdstuk over 'Ons Heelal' boven het laatste reguliere hoofdstuk (over de Bouw van Stoffen). De meerderheid van de leerlingen vindt dit (terecht!) het mooiste en interessantste onderwerp van het jaar. Naast basiskennis over onze aarde, de maan, de zon en de planeten en de melkweg komen heel veel zaken uit vorige hoofdstukken weer voorbij - met voor mij als docent de belangrijkste: snelheid, afstand en tijd, waar we in de derde - na de vakantie - ook weer mee beginnen.

Onderdeel van de lessenserie is een wandeling buiten de school om het gevoel voor grootte, afstanden en ook leegte goed mee te kunnen geven. We beginnen bij de zon en eindigen bij Uranus. Neptunus laat ik wel zien, maar is vaak al te ver lopen (net over de ringweg). Proxima Centauri ligt op deze schaal overigens in Peru.
Bij slecht weer blijven we binnen en gebruik ik Celestia.

(Doodzonde trouwens dat het Infoversum als 3D-heelalprojectietheater al weer ter ziele is gegaan.) 

Practica

Vandaag kwamen er direct en indirect 3 practica aan bod:

's Ochtends heb ik bij rotatiemechanica een model gepresenteerd dat ik had gemaakt naar aanleiding van ons practicum met de jojo van een aantal weken terug.

In dit model zaten twee grote uitdagingen: de versnelling en het aantal wikkelingen dat de dikte van de as (en dus het krachtmoment van de spankracht) bepaalt. Van die laatste - die me behoorlijk wat hoofdbrekens had gekost - liet Meine me 's middags een mooi (en veel eenvoudiger) alternatief zien.

's Middags heb ik samen met Harm een eenvoudig practicum voor het bepalen van de Constante van Planck gedaan, met een fotocel en diverse filters. Zoals we van elkaar gewend zijn hebben we net weer even iets verder gekeken dan onze neus lang is: we konden de meetwaarden nog net iets groter krijgen door de intensiteit van het licht op onorthodoxe wijze te verhogen.

's Avonds het practicum dat Gerben en ik voor Mirjam ontwikkelen afgemaakt en ingestuurd. Dit practicum gaat over het bepalen van de veerconstante en de elasticiteitsmodulus van een bladveer.

Begrippenkaart

Het heelal leent zich daar natuurlijk goed voor:

Ik heb geprobeerd of leerlingen zelf een aantal begrippen konden sorteren: dit pakte goed uit. Ze hadden de vrije hand om hoofdonderwerpen te kiezen.

Nog te verbeteren:

• het uitknippen duurde me te lang. In te veel groepjes geen schaar voorhanden...
• lijmen?
• eventueel per groepje één hoofdonderwerp - zoek de bijbehorende begrippen...
• dit was een introductieles: wat weten jij en je groepsleden allemaal al? Kan ook afsluitend...